OLAP ve OLTP Arasındaki Fark Nedir?

Çevrimiçi analiz işlemenin (OLAP) birincil amacı, toplu verileri analiz etmek iken, çevrimiçi işlem gerçekleştirmenin (OLTP) birincil amacı ise veritabanı işlemlerini işlemektir.

Raporlar oluşturmak, karmaşık veri analizi yapmak ve eğilimleri belirlemek için OLAP sistemlerini kullanırsınız. Buna karşılık, siparişleri işlemek, envanteri güncellemek ve müşteri hesaplarını yönetmek için OLTP sistemlerini kullanırsınız.

Veri biçimlendirme, veri mimarisi, performans ve gereksinimler diğer önemli farklılıklardır. Bir kuruluşun OLAP veya OLTP'yi ne zaman kullanabileceğine ilişkin bir örneği de tartışacağız.

Veri biçimlendirme

OLAP sistemleri çok boyutlu veri modelleri kullanır ve bu sayede, aynı verileri farklı açılardan görüntüleyebilirsiniz. OLAP veritabanları, verileri, her boyutun farklı bir veri özniteliğini temsil ettiği bir küp biçiminde depolar. Küpün içindeki her hücre, boyutların kesişimi için bir değer veya ölçümü temsil eder.

Buna karşılık, OLTP sistemleri tek boyutludur ve tek bir veri yönüne odaklanır. Verileri tablolar halinde düzenlemek için ilişkisel bir veritabanı kullanırlar. Tablodaki her satır, bir varlık örneğini ve her sütun, bir varlık özniteliğini temsil eder.

Veri mimarisi

OLAP veritabanı mimarisi, veri okuma işlemlerine veri yazma işlemlerinden daha fazla öncelik verir. Büyük hacimli verilerle ilgili karmaşık sorguları hızlı ve verimli bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz. Birincil kullanım örneği analiz olduğundan, erişilebilirlik düşük öncelikli bir konudur.

Öte yandan, OLTP veritabanı mimarisi veri yazma işlemlerine öncelik verir. Yazma ağırlıklı iş yükleri için optimize edilmiştir ve veri bütünlüğünden ödün vermeden yüksek frekanslı, yüksek hacimli işlem verilerini güncelleyebilir.

Örneğin, iki müşteri aynı ürünü aynı anda satın alırsa OLTP sistemi stok seviyelerini doğru bir şekilde ayarlayabilir. Stokta yalnızca bir ürün kalmışsa sistem, kronolojik olarak ilk müşteriye öncelik verir. Erişilebilirlik yüksek bir önceliktir ve genellikle birden çok veri yedekleme yoluyla elde edilir.

Performans

OLAP işlem süreleri, analiz edilen verilerin türüne ve hacmine bağlı olarak dakikalardan saatlere kadar değişiklik gösterebilir. Bir OLAP veritabanını güncellemek için verileri düzenli aralıklarla büyük gruplar halinde işler ve ardından toplu işlemi tek seferde sisteme yüklersiniz. Günlük, haftalık ve hatta aylık olabilen veri güncelleme sıklığı da sistemler arasında değişiklik gösterir.

Buna karşılık, OLTP işlem sürelerini milisaniyede veya daha kısa bir sürede ölçersiniz. OLTP veritabanları, veritabanı güncellemelerini gerçek zamanlı olarak yönetir. Güncellemeler hızlı ve kısadır ve siz veya kullanıcılarınız tarafından tetiklenir. Akış işleme genellikle toplu işleme yerine kullanılır.

Akış verileri hakkında bilgi edinin »

Toplu işleme hakkında bilgi edinin »

Gereksinimler

OLAP sistemleri merkezi bir veri deposu işlevi görür ve birden fazla veri ambarından, ilişkisel veritabanından ve diğer sistemlerden veri çeker. Depolama gereksinimleri terabayttan (TB) petabayta (PB) kadar ölçülür. Veri okuma işlemleri, yoğun işlem kullanımı ve yüksek performanslı sunucular gerektirebilir.

Öte yandan, OLTP depolama gereksinimlerini gigabayt (GB) cinsinden ölçebilirsiniz. OLTP veritabanları, veriler ilgili bir OLAP veri ambarına veya veri gölüne yüklendikten sonra da temizlenebilir. Bununla birlikte, OLTP için bilgi işlem gereksinimleri de yüksektir.

OLAP ve OLTP karşılaştırmalı örneği

Ülke çapında yüzlerce mağaza işleten büyük bir perakende şirketi düşünelim. Şirket satışları, envanteri, müşteri verilerini ve diğer önemli ölçümleri izleyen devasa bir veritabanına sahip.

Şirket, işlemleri gerçek zamanlı olarak işlemek, envanter seviyelerini güncellemek ve müşteri hesaplarını yönetmek için OLTP kullanıyor. Her mağaza, ürünler satılırken envanter seviyelerini gerçek zamanlı olarak güncelleyen merkezi bir veritabanına bağlanıyor. Şirket, müşteri hesaplarını yönetmek (ör. sadakat puanlarını takip etmek, ödeme bilgilerini yönetmek ve iadeleri işlemek) için de OLTP'yi kullanıyor.

Buna ek olarak, şirket OLTP tarafından toplanan verileri analiz etmek için OLAP kullanıyor. Şirketin iş analistleri, satış trendleri, envanter seviyeleri, müşteri demografisi ve diğer önemli ölçümler hakkında raporlar oluşturmak için OLAP'ı kullanabilir. Analistler, iş kararlarını şekillendirebilecek düzen ve eğilimleri belirlemek için büyük hacimli geçmiş veriler üzerinde karmaşık sorgular gerçekleştirirler. Belirli bir zaman diliminde popüler ürünleri tanımlar ve bilgileri envanter bütçelerini optimize etmek için kullanırlar.

 

Kriterler	OLAP	OLTP
Amaç	OLAP, karar verme sürecini desteklemek için büyük hacimli verileri analiz etmenize yardımcı olur.	OLTP, gerçek zamanlı işlemleri yönetmenize ve işlemenize yardımcı olur.
Veri kaynağı	OLAP, birden fazla kaynaktan eski ve toplanmış verileri kullanır.	OLTP, tek bir kaynaktan gerçek zamanlı ve işlemsel verileri kullanır.
Veri yapısı	OLAP, çok boyutlu (küpler) veya ilişkisel veritabanları kullanır.	OLTP, ilişkisel veritabanları kullanır.
Veri modeli	OLAP; yıldız şemasını, kar tanesi şemasını veya diğer analiz modellerini kullanır.	OLTP, normalize ve denormalize edilmiş modeller kullanır.
Veri hacmi	OLAP'ın büyük depolama gereksinimleri vardır. Terabayt (TB) ve petabayt (PB) olarak düşünün.	OLTP, nispeten daha küçük depolama gereksinimlerine sahiptir. Gigabayt (GB) olarak düşünün.
Yanıt süresi	OLAP, genellikle saniye veya dakika cinsinden daha uzun yanıt sürelerine sahiptir.	OLTP, genellikle milisaniye cinsinden daha kısa yanıt sürelerine sahiptir
Uygulama örnekleri	OLAP; eğilimleri analiz etmek, müşteri davranışlarını tahmin etmek ve kârlılığı belirlemek için idealdir.	OLTP; ödemeleri, müşteri veri yönetimini ve siparişleri işlemek için idealdir.